Φωτογραφίες - Κείμενο : Eιρήνη Κεχριώτη
Μετά από ένα παρατεταμένο χειμώνα, το απρόσμενα ζεστό εκείνο πρωινό ξεκίνησα απó το Νιχώρι με προορισμό την εκκλησία Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης στο Πασαμπαχτσέ, όπου θα γινόταν η πανηγυρική λειτουργία για την εορτή των αγίων. Δεν ήταν η πρώτη φορά που επισκεπτόμουν την εκκλησία, óμως η επίσκεψή μου αυτή είχε και έναν άλλο σκοπό. Αυτή τη φορά θα μιλούσα με τους δύο ανθρώπους που στηρίζουν ενεργά την εκκλησία και την κοινότητα, ο καθένας από την δική του πλευρά, τον κ. Θανάση Αγγελίδη και τον κ. Σπύρο Πανταζή.
Άρχοντας πρημυκήριος του Πατριαρχείου, απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής και σχεδόν επί πενήντα χρόνια επίτροπος στην κοινότητα του Πασαμπαχτσέ, ο κ. Θανάσης Αγγελίδης μοιράστηκε μαζί μου τις αναμνήσεις μιας ζωής άρρηκτα συνδεδεμένης τόσο με την περιοχή στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε όσο και με την Πόλη γενικότερα. Παρά το γεγονός ότι τις δύο πολυαγαπημένες κόρες τους τις έστειλε στην Ελλάδα από μικρή ηλικία, ο ίδιος δεν σκέφτηκε ποτέ να φύγει απο την Πόλη. «Η ζωή μου είναι εδώ, αν πάω στην Ελλάδα θα είμαι ξένος»μου είπε χαρακτηριστικά. Από τους τριάντα περίπου μαθητές της ηλικίας του που αποφοίτησαν από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή είναι ο μόνος που παραμένει στην Πόλη και μάλιστα απο το 1986 ασχολείται ενεργά με τα θέματα της Σχολής, της οποίας είναι και εκλεγμένος έφορος. Εκτός απο την κοινότητα του Πασαμπαχτσέ, προσφέρει τις υπηρεσίες του και στην κοινότητα του Μπέυκοζ. Στην ερώτησή μου πόσο έχει αλλάξει η περιοχή σε αυτά τα πενήντα χρόνια που είναι επίτροπος η απάντησή του είναι αφοπλιστική: «Για μένα δεν έχει αλλάξει τίποτα, η εκκλησία μας δεν έκλεισε ποτέ..». Ωστόσο, μου περιγράφει πως κάποτε σε μια εκκλησία γεμάτη από κόσμο, ο όρθος της Αναστάσεως γινόταν στις 12 το βράδυ, ενώ σήμερα γίνεται στις 5 το απόγευμα παρουσία 4-5 ατόμων μόνο. Μέχρι το 1965 στο Πασαμπαχτσέ ζούσαν περί τα 150 άτομα. Κάποτε στο χωριό ήταν πάμπολλα τα ρωμείκα σπίτια. Σήμερα έχουν μείνει μόνο δύο, το πατρικό του κ. Αγγελίδη και το σπίτι της κα Καλιρόης, μιας ηλικιωμένης ρωμιάς που εξακολουθεί να μένει εκεί. Οι περισσότεροι Ρωμιοί εφυγαν στην Ελλάδα , ωστόσο δεν ήταν οι μόνοι. Παράλληλα , έφυγαν απο το χωριό και οι ντόπιοι Τούρκοι και ήρθαν ‘ξένοι’, Τούρκοι δηλαδή από την Ανατολή. Στο Πασαμπαχτσέ υπήρχαν κάποτε δύο εργοστάσια , το ένα παρήγε ποτά και το άλλο γυαλικά (εξ΄ού και η γνωστή μάρκα γυαλικών). Εκεί απασχολούνταν κατά κύριο λόγο οι κάτοικοι της περιοχής. Ωστόσο, έντονη ήταν και η παρουσία του εμπορικού στοιχείου. Βεβαίως, καθώς η περιοχή ήταν γεμάτη από κήπους, υπήρχαν και πολλοί κηπουροί.
Η εκκλησία Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1840 και πήρε τη σημερινή της μορφή όταν ξαναχτίστηκε μετά τον σεισμό του 1894. Δεν έχει δική της περιουσία και συντηρείται από την βοήθεια της κεντρικής εφορίας Χαλκηδόνος και από δωρεές. Οπως συμβαίνει και στις άλλες περιοχές της Πόλης,δεν λειτουργεί κάθε Κυριακή αλλά εκ περιτροπής μαζί με τις εκκλησίες που βρίσκονται στο Μπέυκοζ και το Καντηλί. Το μεικτό κοινοτικό σχολείο, που σήμερα δεν υπάρχει πια ούτε ως κτίριο, φιλοξενούσε κάποτε πάνω από πενήντα παιδιά. Ωστόσο, μετά την μικρασιατική καταστροφή του 1922 άδειασε και έκλεισε.. ΄Εκτοτε, τα παιδιά του χωριού πήγαιναν στα σχολεία του Καντηλί και του Νεοχωρίου. Αυτά τα παιδιά, όπως θυμάται ο κ.Αγγελίδης από τα παιδικά του χρόνια, έβγαιναν μαζί και γυρνούσαν όλο το χωριό για να πουν τα κάλαντα στις γιορτές. Μία εικόνα, λιγοστά αντικείμενα και κάποια μαθητολόγια είναι ότι έχει απομείνει απο το σχολείο του Πασαμπαχτσέ. Η κοινότητα είχε στην ιδιοκτησία της και ένα νεκροταφείο, το οποίο στις μέρες μας, εγκαταλελειμένο πια, έχει περάσει στην ιδιοκτησία του δήμου Κωνσταντινούπολης. Οταν τον ρωτώ τι σκέφτεται για το μέλλον και πάλι η απάντησή του είναι αφοπλιστική: «δεν μείναμε...το μέλλον είναι αβέβαιο, λείπει ο κόσμος που θα γεμίσει τις εκκλησίες και τα όργανα της ομογένειας».
Τα ίδια λόγια άκουσα και απο τα χείλη του Σπύρου Πανταζή, ενός νέου μόλις 23 χρόνων, που είναι επίσης επίτροπος στην κοινότητα του Πασαμπαχτσέ και δίνει και εκείνος τον δικό του αγώνα. «Εχουμε ιδέες αλλά δεν έχουμε ανθρώπους και χρήματα» μου λέει χαρακτηριστικά. Ο Σπύρος σπουδάζει βιολογία στο Πανεπιστήμιο Φάτιχ και θα ήθελε να γίνει δάσκαλος σε ομογενειακό σχολείο. Η οικογένειά του ασχολείται ενεργά με την κοινότητα του Πασαμπαχτσέ απο την εποχή του παππού του και όπως λέει ο ίδιος αισθάνεται ότι συνεχίζει και κυρίως οτι πρέπει να συνεχίσει αυτήν την παράδοση. «Φοβάμαι τι θα γίνουν όλα αυτά στο μέλλον»μου λέει, εκφράζοντας έκδηλα την αγωνία του για την τύχη της κληρονομιάς που κουβαλά αλλά και όλων αυτών των προσπαθειών που κάνει, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες με στόχο την συσπείρωση της νεολαίας της Πόλης.
Στο Πασαμπαχτσέ γνώρισα δύο ξεχωριστούς ανθρώπους, διαφορετικής ηλικίας, με διαφορετικές εμπειρίες που ωστόσο μοιράζονται την ίδια αγάπη για τον τόπο τους, όπως επίσης και τις ίδιες αγωνίες για το παρόν και το μέλλον αυτού του τόπου.